اتاق تمیز یا کلین روم در واقع فضایی محصور است که در آن ذرات، آلاینده ها و آلودگی های موجود در هوا، دارای حد بسیار کمی هستند. سقف و دیوارهای کلین روم از ساندویچ پانل ها ساخته شده اند. اتاق های تمیز دارای تجهیزاتی هستند که می توانند حجم آلاینده ها را کنترل کنند و در صورت وجود آنها را از بین ببرند و با استفاده از این تجهیزات علاوه بر کاهش آلاینده و ذرات آلوده، رطوبت هوا نیز کنترل می شود. مشخصات اتاق های تمیز با توجه به احتمال وجود میکروب و آلاینده در هر متر مکعب از فضا تعیین می شود.
به طور دقیق می توان گفت که اتاق تمیز یا کلین روم محیطی با آلایش کنترل شده ذرات معلق در فضاست که در هر متر مکعب آن تعداد معینی ذره موجود است. معمولا برای تولید مواد نیمه رسانا مانند ژرمانیوم، سیلیکون یا برای تولید لوازم تکنولوژیک پزشکی و زمینه های دیگر به کار گرفته می شود. جریان هوای هدایت شده به داخل کلین روم توسط دستگاه های مخصوص تصفیه و فیلتر می شوند و هوای داخل محیط اتاق تمیز به طور دائم در چرخش و تصفیه مجدد قرار می گیرد. کارکنان نیز از اتاق های تعویض لباس وارد می شوند. کلاه، دستکش، روپوش، کفش ویژه و…بسته به کلاس بندی استفاده می کنند.
اتاق تمیز (کلین روم) در صنایع مختلفی کاربرد دارد و در هر صنعت دارای یک درجه و رتبه بندی است و در حین طراحی و ساخت باید فضایی که قرار است در آن اتاق تمیز ساخته شود بررسی شود و طبق استانداردهای GMP ساخته شود. اتاق های تمیز در سه مرحله معتبرسازی یا qualified می شوند، این مراحل شامل:
- مرحله ساخت (as – built)
- مرحله بدون عملیات (at- rest)
- مرحله اسقرار دستگاه بدون شرایط عملیاتی و شرایط عملیاتی ( in operation).
طراحی و ساخت اتاق تمیز (کلین روم) باید طبق اصول و استاندارد باشد زیرا غلظت ذرات در هوا، دما، رطوبت و فشار باید تحت کنترل باشد. در واقع اتاق تمیز باید به گونه ای طراحی شود که ساخته شود که حداقل ذرات به آن نفوذ کند و یا در صورت نفوذ بقای آنها کم باشد. همچنین وسایل کار و دستگاه های موجود در کلین روم به شکلی طراحی می شود که کمترین تعداد ذرات معلق در هوا ایجاد شود. اتاق تمیز از نظر جریان هوا به ۲ دسته کلی تقسیم می شوند: ۱- اتاق تمیز با جریان لامینار (یک سویه) ۲- با جریان غیر لامینار (غیر یک سویه). انتخاب نوع جریان کلین روم با توجه به جریان و کاربرد مورد نظر صورت می گیرد. با جریان لامینار کلاس بالاتری یا به عبارتی با درجه تمیزی بالاتری را فراهم می سازد که در هنگام طراحی و ساخت clean room باید تمامی این موارد را در نظر گرفت.
کاهش آلودگی کلین روم و پیشگیری از ورود میکروارگانیسم های بیماری زا، اهمیت بسیار زیادی داشته و از گسترش آلودگی در این محیط پیشگیری خواهد نمود. متاسفانه ورود و گسترش آلودگی های محیطی از پارامترهای آسیب زننده به فضای استریل اتاق تمیز به شمار می آید. از اینرو پیشنهاد میشود به منظور آشنایی با راه های کاهش آلودگی اتاق تمیز با ما همراه باشید.
کنترل کاهش آلودگی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده و توسط موارد زیر اجرا خواهد شد:
هوا یکی از موارد پیشگیری کننده از ورود آلودگی های محیطی و میکروارگانیسم های بیماری زا به هوای داخل اتاق تمیز به شمار می آید. فیلتر هوای HEPA و ULPA از مهمترین و موثرترین فیلترهای مورد استفاده به منظور کاهش نفوذ زراد و میکروارگانیسم های آلوده به فضای استریل اتاق تمیز به شمار میآیند.
یکی از توصیههای بسیار مهم در خصوص کاهش آلودگی کلین روم در محیط های مختلف، اهداف طراحی و ساخت شبکه های مناسب و سیستم های تهویه مطبوع به منظور فیلتراسیون و کنترل ورود و خروج میکروارگانیسم ها در فضای استریل اتاق تمیز است. استفاده از این سیستم و شبکه های وابسته به آن، از مهمترین اقدامات پیشگیرانه به منظور حفظ ایمنی فضای استریل آن به شمار می آید.
یکی دیگر از تجهیزات مورد استفاده به منظور کاهش آلودگی، استفاده از انواع مختلف کفپوش های چسبنده جهت کاهش آلودگی و ورود میکروارگانیسم های بیماری زا در فضای استریل اتاق تمیز است.
یکی از مهمترین و اصلی ترین دلایل انتقال و گسترش آلودگی در فضای استریل اتاق تمیز، رفت و آمد کنترل نشده کارکنان و پرسنل است. از این رو استفاده از پوشش مناسب مو، دهان، کفش، دست و لباس، تاثیر بسیار زیادی در کاهش گسترش آلودگی و میکروارگانیسم های بیماری زا خواهد داشت.
یکی دیگر از مهمترین راهکارهای کاهش آلودگی کلین روم به حداقل رسانیدن ورود، انتقال و گسترش میکروارگانیسم ها در فضای استریل این محیط، استفاده از مواد و ملزومات ویژه با کمترین قابلیت جذب آلودگی و بیشترین قابلیت فیلتراسیون است.
ورود و خروج کنترل نشده و تجمعات بیش از حد یکی دیگر از دلایل گسترش آلودگی و کاهش ایمنی فضای استریل اتاق تمیز است. از این رو محدود کردن رفت و آمد ها و کاهش تردد های بی مورد در فضای داخل اتاق تاثیر بسیار زیادی در کاهش روند گسترش عوامل و میکروارگانیسم های آلوده کننده خواهد داشت.
متاسفانه یکی از دلایل رایج انتقال و گسترش آلودگی در فضای اتاق تمیز، رعایت نکردن دستورالعمل های بهداشتی و اصول مناسب به منظور جداسازی و خارج نمودن زباله ها و تجهیزات یکبار مصرف به شکل صحیح و اصولی است. از این رو توصیه می شود نسبت به جداسازی تجهیزات و ملزومات استفاده شده قطع نموده و جوانب احتیاط را رعایت نمایید.
رعایت تمامی موارد ذکر شده به عنوان راهکارهای کنترل و کاهش آلودگی اتاق تمیز در مجموع تاثیر بسیار زیادی در افزایش ایمنی محیط اتاق داشته و از گسترش آلودگی پیشگیری بسیار موثر خواهد نمود.
اتاق تمیز شامل تجهیزات مختلفی است و برای اینکه یک کلین روم مطابق با استانداردها باشد باید از تجهیزاتی که مناسب استفاده کند. در ادامه به چند مورد از تجهیزات اتاق تمیز اشاره می کنیم:
به طور کلی انواع اتاق تمیز به دسته زیر تقسیم می شود:
1- پویا یا در حال بهره برداری
2- ایستا یا آماده به کار
3-اتاق تمیز ساخته شده یا پیش ساخته
در اتاق تمیز پویا مواد اولیه خریداری و تولید انجام و پرسنل در اتاق مشغول انجام کار می شوند. قبل از نصب تجهیزات میزان آلودگی موجود در اتاق اندازه گیری می شود. در این حالت از روش تست آنالیز در یک اتاق ساخته شده استفاده می شود و ممکن است شرایط آماده به کار یا بهره برداری کلاس بندی شود.
بهتر است از شرایط بهره برداری برای تعیین کلاس یک کلین روم استفاده شود. سپس کلیه تجهیزات و وسایل و همچنین سیستم ها در فضای اتاق تمیز نصب و راه اندازی می شود. کیفیت کار در این اتاق بیشتر است و در مورد اتاق های کوچک ایجاد شرایط پویا کاری مشکل است و به همین دلیل توصیه نمی شود.
در چنین اتاق هایی از ایستا برای تعیین کلاس اتاق استفاده شود اختلاف نظرهایی در حالت بهره برداری و کاری ماشین آلات و تجهیزات و یا هنوز به کار نگرفته شده باشند. بین فارماکوپه آمریکا و مجموعه قوانین جی ام پی اروپا اختلاف نظر هایی است. اتاق تمیز یا کلین روم باید به گونه ایی ساخته شود که دارای کمترین حد آلایندگی و غبار باشد. مکان هایی مانند داروسازی و صنایع نیمه هادی بایستی دارای اتاق تمیز باشند. طراحی و ساخت با بهترین کیفیت معمولا در هر صنعتی که ذرات ریز و آلوده بر روی پایین آمدن کیفیت ساخت محصولات تاثیر بگذارد، وجود دارد.
اتاق تمیز داروسازی، بیوتکنولوژی، هوافضا، نیروگاه ها، فرآیندهای نظامی و وزارت انرژی از جمله مکان ها و مشاغلی هستند. که نیاز به اتاق های تمیز دارند. در ادامه بر روی پروسه ساخت و طراحی این اتاق کاربردی بیشتر بحث می کنیم.
به فضایی که در آن همه ی امور مربوط به نصب سیستم ها و فضاها و تجهیزات تولید به اتمام رسیده باشد اتاق تمیز ایستا گفته می شود و این تجهیزات و دستگاه ها بدون حضور پرسنل کار می کنند.
به اتاقی که مراحل نصب تجهیزات و فضاها در آن به اتمام رسیده و کلیه تجهیزات و وسایل تولید شده اما هنوز نصب و راه اندازی نشده اند و ساختن اتاق پایان یافته است گفته می شود و در این اتاق هنوز پرسنل حضور نیافته است.
این مجموعه از استاندارد ها جهت افزایش کارایی GMP در صنایع حساس وضع می گردد. رعایت این استاندارد از سوی تولید کنندگان محصولات دارویی انسانی و حیوانی بسیار موثر بود این سیستم تحت نام مجموعه قوانین GMP اتحادیه اروپا مورد استفاده قرار می گیرد. پرسنل باید از لباس های مخصوص استفاده کنند و برای رسیدن به سطح مطلوبی از تمیزی مورد نظر بایستی از هواسازهای مجهز به فیلتر با کارایی بسیار دقیق و بالا استفاده شود.
در کلین رومی که در داخل آن فرایند تولید با شرایط استریل صورت می گیرد، باید نواحی را که در آنها فرآیند تولید انجام می پذیرد توسط فضاها و دیوارهای جداشونده ایزوله از سایر مناطق از همان اتاق که برای فرآیند پر کردن در نظر گرفته شده اند جدا نمود.
تست میکروبی اتاق تمیز به سه صورت انجام می شود.
1- کنترل میکروبی پلیت گذاری(Settle plate): در این روش از پلیت های استانداردی با قطر 9 سانتیمتر در مکانی به صورت ثابت استفاد می شود.
2- کنترل میکروبی تماسی (Contact plate): در این روش از پلیت های استانداردی با قطر 5.5 مورد استفاده قرار می گیرد.
دستگاه Air sampling: در این روش با کمک دستگاه air sampling با پلیت های استاندارد قطر 9 سانتیمتر تعداد میکروب هایی که در یک مترمکعب در هوا هستند را اندازه گیری می کنند.
سیستم تهویه اتاق تمیز در محیط هایی که نیاز به کنترل بحرانی ذرات، دما، رطوبت نسبی، تهویه، سر و صدا، لرزش و فشار فضا دارند، کاربر بسیار بالایی دارند. در زیر تجهیزاتی که مربوط به تهویه هوا هستند را بیان کرده ایم.
اصلی ترین تجهیز و سیستم در ایجاد فضا و تولید هوای پاک در صنعت تهویه به کار می رود. هواساز هایژنیک از لحاظ ساختاری همانند هواساز معمولی است، با این تفاوت که توانایی عمل فیلتراسیون و پاکسازی را تا ۹۹/۹۹ درصد به صورت پیشرفته و کاملا تخصصی دارد.
شرکت اندیشگران جامع صنعت ایرانیان یکی از برترین شرکت ها در حوزه ساخت اتاق تمیز به حساب می آید. فعالیت های این شرکت کاملا به روز شده و مطابق با تحقیقات و فناوری های روز هستند. اندیشگران جامع، ساخت و طراحی انواع اتاق های تمیز از جمله برای داروسازی ها، مشاغل صنعتی، میکروبیولوژی ها و آزمایشگاه ها را انجام می دهند. تجهیزات به کار برده شده و تصفیه کننده های هوایی در ساخت اتاق تمیز، بسیار باکیفیت بوده و طبق آخرین طبقه بندی های ISO انتخاب می شوند.
در صنایع حساس به آلودگی ذره ای و میکروبی از این نوع استفاده می شود. از هواساز هایژنیک به دلیل نیاز به هوای تمیز، که شامل گرمایش و سرمایش، رطوبت زنی و رطوبت گیری است، استفاده می شود.
اتاق تمیز در کارخانه ها، شرکت های داروسازی، بهداشتی، تجهیزات پزشکی، صنایع غذایی و شیمیایی کاربرد دارد. شرکت اندیشگران جامع صنعت ایرانیان جهت معتبر سازی و تست تجهیزات بسیار موفق عمل نموده است. کارخانه اندیشگران جامع صنعت ایرانیان به عنوان اولین شرکت برپا در ایران با فروش حداکثری و سهم بزرگ بازار ایران و بعضا در خارج از کشور در صنعت اتاق تمیز و تجهیزات و لوازم آن با کیفیت درجه یک و مطرح اندیشگران جامع صنعت ایرانیان را به برند اول، اصل و برتر تبدیل نموده است. همچنین شرکت اندیشگران جامع صنعت ایرانیان جایگاه نخست و درجه یک در مشاوره تخصص و توسعه محصول را در ایران و خارج از کشور داراست. دلیل موفقیت و رشد روز افزون کارخانه اندیشگران جامع صنعت ایرانیان رضایت خاطر صد در صد مشتری به عنوان اصلی ترین پلن ها و استراتژی های مدیران طراحان و متخصصان شرکت می باشد. همچنین، شرکت اندیشگران جامع صنعت ایرانیان علاوه بر طراحی و ساخت هواساز های صنعتی جهت نگهداری و اورهال هواسازهای کارخانجات صنعتی و بیمارستان ها و کارخانجات داروسازی خدمات ویژه ای ارائه میدهد.
کارخانه اندیشگران جامع صنعت ایرانیان به طراحی و ساخت اتاق تمیز به صورت بسیار تخصصی و قوی ساخته و پرداخته است. اتاق تمیز در صنایع و خطوط تولید حساس مانند صنایع الکترونیک و میکرو الکترونیک، صنایع داروسازی، بیمارستان ها، صنایع غذایی و … مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین شرکت اندیشگران جامع صنعت ایرانیان انواع تجهیزات اتاق تمیز را نیز تولید می کند. در فاز طراحی اتاق تمیز اعم از طراحی پایه ای و طراحی تفضیلی (Detail Engineering)، شرکت از جدیدترین نرم افزار ها جهت طراحی و شبیه سازی، که در دنیا بکار گرفته می شود استفاده می نماید. با شبیه سازی پلنت های تولید دارو و غذا مشکلات و نقاط ضعف طراحی بر روی کاغذ اصلاح می شود. نرم افزارهای مدرن روز دنیا مانند CFD ،Solid work و نرم افزارهای محاسباتی تاسیساتی که مدل و محاسبات سه بعدی از طراحی مورد نظر پروژه ارایه و ساخته خواهد شد.
طراحی، ساخت و نصب تاسیسات صنعتی شامل: انواع کمپرسورها، چیلر ها، فن ها و سیستم های هوارسان. لوله کشی تاسیسات و تجهیزات مرتبط مخصوصا خط تولید بخار تمیز و آب تزریقی مورد استفاده در صنایع دارویی با استفاده از تکنولوژی جوش ARC و اربیتال ( Orbital Welding). کلیه سیستم های تاسیسات، HVAC، Package Unit و تاسیسات موتورخانه ای. کانال و تاسیسات مرتبط اتاق تمیز اندیشگران جامع صنعت ایرانیان طراحی و ساخت و اجرا انواع کانال های از پیش عایق شده (Preinsulated)، گالوانیزه و استیل. کانال های از پیش عایق شده کمپانی TD استرالیا، کمپانی PAL و ALP. تست های مخصوص کانال ها مطابق با استاندارد SMACNA امریکا تامین فیلترها، دریچه ها و دیفیوزها در انواع و اندازه های مختلف. برای سفارش و دریافت مشاوره از کارشناسان شرکت اندیشگران جامع نعت ایرانیان با شماره ۰۹۱۲۲۲۶۷۳۹۶ تماس بگیرید.
اتاق های تمیز بر اساس میزان تمیزی هوا طبقه بندی می شوند. در استاندارد فدرال 209 (A تا D) ایالات متحده آمریکا ، تعداد ذرات معادل و بیشتر از 0.5 میکرومتر در یک فوت مکعب هوا اندازه گیری می شود و از این شمارش برای طبقه بندی اتاق تمیز استفاده می شود. این نامگذاری متریک در جدیدترین نسخه 209E استاندارد نیز پذیرفته شده است. استاندارد 209E در داخل کشور استفاده می شود. استاندارد جدیدتر TC 209 از سازمان استاندارد بین المللی است. هر دو استاندارد یک اتاق تمیز را براساس تعداد ذرات موجود در هوای آزمایشگاه طبقه بندی می کنند. استانداردهای طبقه بندی FS 209E و ISO 14644-1 برای طبقه بندی سطح پاکیزگی یک اتاق تمیز یا یک منطقه تمیز ، نیاز به اندازه گیری و محاسبات خاص تعداد ذرات دارند. در انگلستان ، استاندارد 5295 انگلیس برای طبقه بندی اتاق های تمیز استفاده می شود. این استاندارد در شرف جایگزینی با BS EN ISO 14644-1 است.
اتاق های تمیز با توجه به تعداد و اندازه ذرات مجاز در هر حجم هوا طبقه بندی می شوند. اعداد بزرگی مانند "کلاس 100" یا "کلاس 1000" به FED_STD-209E اشاره دارند و تعداد ذرات با اندازه 0.5 میکرومتر یا بیشتر مجاز در هر فوت مکعب هوا را نشان می دهند. این استاندارد همچنین امکان درون یابی را فراهم می کند ، بنابراین توصیف مثال "کلاس 2000" و غیره ممکن است.
اعداد کوچک به استانداردهای ISO 14644-1 مراجعه می کنند ، که لگاریتم اعشاری تعداد ذرات 0.1 میکرومتر یا بیشتر مجاز در هر متر مکعب هوا را مشخص می کند. بنابراین ، به عنوان مثال ، یک ISO 5 دارای حداکثر 105 = 100000 ذره در مترمربع است.
هر دو استاندارد FS 209E و ISO 14644-1 روابط لگاریتمی را بین اندازه ذرات و غلظت ذرات فرض می کنند. به همین دلیل ، چیزی به نام غلظت ذرات صفر وجود ندارد. هوای معمولی اتاق تقریباً کلاس 1،000،000 یا ISO 9 است.
ISO 14644-1 Cleanroom Standards
Class |
maximum particles/m3 |
FED STD 209E |
|||||
>=0.1 µm |
>=0.2 µm |
>=0.3 µm |
>=0.5 µm |
>=1 µm |
>=5 µm |
||
ISO 1 |
10 |
2 |
|
|
|
|
|
ISO 2 |
100 |
24 |
10 |
4 |
|
|
|
ISO 3 |
1,000 |
237 |
102 |
35 |
8 |
|
Class 1 |
ISO 4 |
10,000 |
2,370 |
1,020 |
352 |
83 |
|
Class 10 |
ISO 5 |
100,000 |
23,700 |
10,200 |
3,520 |
832 |
29 |
Class 100 |
ISO 6 |
1,000,000 |
237,000 |
102,000 |
35,200 |
8,320 |
293 |
Class 1,000 |
ISO 7 |
|
|
|
352,000 |
83,200 |
2,930 |
Class 10,000 |
ISO 8 |
|
|
|
3,520,000 |
832,000 |
29,300 |
Class 100,000 |
ISO 9 |
|
|
|
35,200,000 |
8,320,000 |
293,000 |
Room Air |
BS 5295 Cleanroom Standards
|
maximum particles/m3 |
||||
Class |
>=0.5 µm |
>=1 µm |
>=5 µm |
>=10 µm |
>=25 µm |
Class 1 |
3,000 |
|
0 |
0 |
0 |
Class 2 |
300,000 |
|
2,000 |
30 |
|
Class 3 |
|
1,000,000 |
20,000 |
4,000 |
300 |
Class 4 |
|
|
20,000 |
40,000 |
4,000 |
یکی از مهمترین مکان ها در هر واحد تولیدی بخشی به نام اتاق تمیز است. این اتاق ها خود از قسمت های مختلفی تشکیل شده است و وجود هر قسمت ضامن بالا بردن کلاس این اتاق ها است. در اینجا به بررسی ویژگی های سالن اتاق تمیز خواهیم پرداخت. اتاق تمیز در صنایع مختلف معمولا فضاهایی به...
امروزه استفاده از اتاقک توزین اتاق تمیز تاثیر بسیار زیادی در سلامت پرسنل، نمونه و مواد دارویی داشته و اهمیت آن بر کسی پوشیده نیست. اتاق توزین اتاق تمیز که اتاق نمونه برداری نیز نامیده می شود، مجهز به فیلتراسیون سه مرحله ای هپا بوده و بدین وسیله نمونه/محصول، پرسنل و همچنین...
امروزه تلاش برای طراحی و ساخت اتاق تمیز یکی از تحولات نوینی است که به منظور ایجاد محیط های استریلیزه و پاکیزه برای در مراکز خدمات درمانی و بیمارستانی بکار می رود. در این مقاله قصد داریم تا به عنوان یک مشاور همراه شما بوده و هر آنچه را که برای طراحی و ساخت کلین رو یا همان اتاق...
اتاق تمیز پرتابل را میتوان بدین صورت معنا کرد که در واقع این دستگاه میتواند با استفاده از فن هایی که در آن ایجاد شده است، جریان هوا را از بالا به پایین ، به سبب فیلترهای هپا بفرستد. اتاق تمیز پرتابل جریان هوا را قبل از ورود به جریان هوای داخلی کنترل کرده و آن مکان یا محیط را با...
طراحی و ساخت هواساز (هوارسان) ها معمولی، package unit و هوارسان های هایژنیک اتاق تمیز مخصوص صنایع دارویی، بیمارستان ها و صنایع غذایی مطابق با استانداردEURO-VENT و کندانسینگ یونیت و تجهیزات مرتبط. نکات مهم در مورد هواسازها 1. سرعت هوا روی کویل سرد معمولاً 500 فوت در دقیقه و در مناطق...
طراحی و ساخت و اجرا انواع کانال های از پیش عایق شده( Preinsulated)، گالوانیزه و استیل. کانال های از پیش عایق شده کمپانی TD استرالیا، کمپانی PAL و ALP. تست های مخصوص کانال ها مطابق با استاندارد SMACNA امریکا تامین فیلترها، دریچه ها و دیفیوزها در انواع و اندازه های مختلف. طراحی، ساخت و نصب...
شبیه سازی CFD اتاق های تمیز (کلین روم) دینامیک محاسباتی سیالات بصورت گسترده در زمینه های مختلف صنعتی مرتبط با سیالات، انتقال حرارت و انتقال مواد به کمک سیال بکار گرفته می شود. از جمله این موارد می توان به صنایع خودروسازی، صنایع هوافضا، توربو ماشین ها، صنایع هستهای، صنایع...